گسترش اینترنت و پیشرفت سریع و روزافرون وسایل ارتباط جمعی حاشیه‌های تازه‌ای را برای سینما در سراسر جهان به وجود آورده است. سربرآوردن و قدرت گرفتن سینماهای آنلاین چالش‌های جدیدی را با خود به همراه آورده و وضعیت ساخت، پخش و عرضه فیلم‌های سینمایی را تغییر داده است. حالا بسیاری از سینماگران و طرفداران هنر هفتم می‌خواهند بدانند سینما در آینده به چه سمت و سویی خواهد رفت و آیا این سینماهای آنلاین قواعد بازی را به طور کامل تغییر خواهند داد.
انقلاب رسانه‌ای نتفلیکس
به گزارش جوان، با آمدن گوشی‌های هوشمند وضعیت بسیاری از مشاغل در دنیا تغییر کرد. دنیای هنر نیز از این تغییرات بی‌بهره نبود و گجت‌های هوشمند تاثیرشان را روی این حوزه هم گذاشتند. حالا هرکسی با داشتن یک گوشی هوشمند و اینترنت می‌تواند فیلم‌های سینمایی را در هر زمان و مکانی که بخواهد به راحتی ببیند. همین سهل الوصول بودن عاملی شده تا بسیاری از افراد نشستن در خانه و فیلم دیدن را به رفتن به سینما ترجیح دهند.
مدیران نتفلیکس اهمیت پیشرفت در حوزه رسانه و ارتباطی را به خوبی درک کردند. این شرکت در میان بی‌توجهی غول‌های عرصه‌ی تلویزیون و کانال‌های تلویزیونی پرمخاطب به روش‌های نوین انتقال اطلاعات و جذب مخاطب امروز به‌عنوان تهدیدی برای تولیدکنندگان سنتی محتوای ویدیویی تبدیل شده است، به‌طوری‌که بسیاری از کانال‌های سنتی انتقال محتوا که شناخته‌شده‌ترین آنها، کانال‌های تلویزیونی هستند، از رشد چشمگیر نتفلیکس اظهار نگرانی می‌کنند. مدیران این شرکت خیلی زود به ایده «تماشای فیلم و سریال، هر زمان و هر جایی که اراده کنید» جامه عمل پوشاندند تا رفتن به سینما از دایره فعالیت‌های بسیاری از افراد خارج شود.
داستان نتفلیکس از کجا شروع شد؟ این شرکت در سال 1998 در امریکا بنیان‌گذاری شد و آن زمان کسی تصوری از آینده این شرکت نداشت. این شرکت در اولین فاز فعالیتش، اقدام به کرایه دی وی دی از فیلم های مختلف کرد. کمی بعد از آن شروع به تولید محصولات و فیلم های مختلف نمود و در نهایت، پای خود را به کشور های مختلف باز کرد.
پس از سال 2007 که اولین نسل‌های گوشی‌های هوشمند پا به میدان گذاشتند، دایره نفوذ نتفلیکس در بین مردم دنیا بیشتر شد. با مرور زمان این شرکت شروع به خدمات دیجیتالی در سراسر دنیا کرد و در سال 2011، 26 میلیون مشترک در جهان داشت. نتفیلکیس همزمان با رشد گوشی‌های هوشمند به رشد برنامه‌ها و جذب مخاطبانش ادامه داد. سرعت در این روند به گونه‌ای پیش رفت که نتفلیکس در سال 2017 در بیش از 190 کشور مجری فعالیت‌های رسانه‌ای شد و در حال حاضر 210 میلیون کاربر در سطح جهان دارد.
امروز نتفلیکس به یکی از بزرگترین شبکه‌های تولید و پخش فیلم تبدیل شده است. امپراتوری این شرکت مرزها را در می‌نوردد و کمتر تهیه‌کننده و شرکت فیلمسازی توان رقابت با آن را دارد. نتفلیکس که زمان تنها پخش‌کننده فیلم و سریال در جهان بود امروز به یکی از تهیه‌کنندگان قدرتمند در دنیا تبدیل شده است. نگاهی به لیست سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی که نتفلیکس تهیه‌کنندگی را برعهده دارد، نشان از قدرت این شرکت در صنعت سینما دارد.
این شرکت در حال تغییر ذائقه علاقه‌مندان و طرفداران سینما است. طبق سیاست‌های «نتفلیکس»، فیلم‌های این کمپانی یا تنها به صورت آنلاین (بدون اکران در سینماها) عرضه می‌شوند و یا باید به طور همزمان در سینماها و وب‌سایت این شبکه در اختیار مخاطبان قرار گیرند. این به معنای یک انقلاب تازه در صنعت سینماست که سالن‌های سینما را کنار می‌زند و مردم را پای مانیتور و گوشی‌های هوشمند به تماشای فیلم و سریال می‌نشاند. قدرت گرفتن رسانه‌های آنلاین یا همان VOD به چالش اصلی فیلمسازان تبدیل شده است. هنوز برخی فیلمسازان در برابر طوفان نتفلیکس مقاومت می‌کنند و می‌خواهند سینما جایگاه سنتی‌اش را داشته باشد ولی مشخص نیست که تا چه زمانی توان مقاومت در برابر این طوفان را دارند.
جدال با نتفلیکس
در میان کارگردانان سرشناس دنیا استیون اسپیلبرگ جزو اولین نفراتی بود که به نفوذ رسانه‌های آنلاین و نتفلیکس واکنش نشان داد. اسپیلبرگ که مدیریت کنونی شاخه کارگردانان اسکار را بر عهده دارد گفته قصد دارد تغییراتی در قوانین مشمولیت دهد که طبق آن فیلم‌های پخش آنلاین قادر به رقابت در مراسم اسکار نباشند. پس از برگزاری مراسم اسکار ۲۰۱۹ و اعطای سه جایزه به فیلم «روما» از محصولات نتفلیکس، «استیون اسپیلبرگ» با انتقاد از حضور و رقابت محصولات این کمپانی در جوایز سینمایی عنوان کرد زمانی که شما به فرمت تلویزیونی متعهد هستید، ساخته‌های شما فیلم تلویزیونی هستند و بنابراین شایسته دریافت جایزه اِمی هستند و نه اسکار و معتقدم فیلم‌هایی که تنها برای کمتر از یک هفته در چند سالن به روی پرده می‌روند صلاحیت لازم برای رقابت در جوایز آکادمی اسکار را ندارند.
گفته‌های این کارگردان به مذاق استودیوهای هالیوودی نیز خوش آمد و آنها به مبارزه علیه تلاش‌های اسپیلبرگ پیوستند. چرا که نتفلیکس بر کار استودیوهای هالیوودی تاثیر گذاشته و بسیاری از کارگردان‌های سرشناس فیلم‌هایشان را با این شرکت تولید می‌کنند. کمپانی آمریکایی نتفلیکس که کار خود را با ساخت سریال‌های پرطرفدار از جمله «خانه پوشالی» و «برکینگ بد» آغاز کرد حالا حق پخش بسیاری از مهم‌ترین آثار روز سینمای جهان را در اختیار می‌گیرد و فیلمسازان بزرگی همکاری می‌کند.
دامنه حاشیه‌های نتفلیکس به جشنواره کن نیز رسید. جشنواره کن در سال 2019 برای دومین سال پیاپی هیچیک از آثار این کمپانی آمریکایی را در جشنواره نمایش نداد تا همچنان بر سیاست‌هایش پافشاری کند. این تصمیم مدیران جشنواره کن سبب شد تا آنها شانس نمایش فیلم «مرد ایرلندی» به کارگردانی «مارتین اسکورسیزی» و چند فیلم مهم دیگر را از دست بدهند. این جشنواره در سال گذشته میلادی نیز به دلیل توافق نکردن با نتفلیکس فرصت نمایش فیلمی چون «روما»، «سوگلی»، «نخستین انسان» و «ستاره‌ای متولد شده است» را از دست داد.
تاثیر بر سینمای ایران
چند روز پیش آمار پائین فروش فیلم‌ها در روز ملی سینما واکنش سینماداران را برانگیخت. جمعی از مدیران پردیس های سینمایی در بیانیه ای از «ادامه رکود و افت فاحش فروش سینمای ایران که باعث فرار سرمایه‌گذاران ساخت سینماها و توقف فعالیت پردیس‌های سینمایی ایران و تعطیلی آنان خواهد شد» ابراز نگرانی کردند.
اگر از کیفیت پائین فیلم‌های اکران شده در تابستان امسال صرف نظر کنیم باید نکته مهم دیگری را در فروش پائین فیلم‌ها لحاظ کنیم. سینمای ایران نیز همچون سینمای جهان از پیشرفت در حوزه‌های ارتباطی بی‌نصیب نبوده و گسترش و پیشرفت در این حوزه تاثیر مستقیمی در سینمای ایران گذاشته است.
با بالا رفتن قیمت بلیت سینما، رفتن به سینما در شرایط اقتصادی حال حاضر برای بسیاری از خانواده‌ها گران تمام خواهد شد. پس بسیاری از خانواده‌ها با داشتن اینترنت پرسرعت به راحتی می‌توانند فیلم‌های مورد علاقه‌شان را با کمی تاخیر به صورت آنلاین مشاهده کنند.
آمار به خوبی استقبال خانواده‌ها از رسانه‌های آنلاین را نشان می‌دهد. فیلم سینمایی «متری شیش و نیم» پس از عرضه در شبکه نمایش خانگی و رسانه‌های آنلاین با عبور از میزان تماشای ۲۳ میلیون دقیقه در چهار روز، رکورد جدیدی را از خود بجا گذاشت. شبکه نمایش خانگی که به رقیبی برای سینما جهت پرکردن اوقات فراغت مردم تبدیل شده توانسته مخاطبان زیادی را در سرویس‌های VOD جذب کند. این سریال با مجموع ۳۰۶ میلیون دقیقه تماشا بالاتر از دیگر سریال‌ها در رتبه‌‌بندی تماشای آنلاین قرار گرفت.
قابلیتهای بازار ویدیوی اشتراکی و به صرفه بودن خانواده‌های زیادی را به سوی کشانده است. سرویس‌های VOD داخلی در چند سال اخیر سود خوبی از تماشای آنلاین فیلم و سریال‌ها برده‌اند و خبرها حاکی از ورودشان به بازار تهیه‌کنندگی فیلم و سریال است. به نظر می‌رسد بخشی از سینمای ایران همچون دیگر کشورهای جهان در انحصار رسانه‌های آنلاین قرار بگیرد و آنها قاعده سنتی پخش و اکران را تغییر بدهند. سینماداران و فیلمسازان از همین حالا باید خودشان را آماده تغییر سیستم پخش و فروش فیلم‌های سینمایی بکنند و در صورت تعلل خیلی زود رقابت را به این سرویس‌ها خواهند باخت. این جدالی است که در سرتاسر جهان شروع شده و راه برای فرار از آن وجود ندارد.
نویسنده: احمد محمدتبریزی
