عواقب یک انتخاب اشتباه از سینمای ایران برای اسکار/ فرصتی که با «در آغوش درخت» سوخت

حذف فیلم «در آغوش درخت» از جمع نامزد‌های نهایی جایزه اسکار، مهر تأییدی بر انتخاب اشتباه این فیلم به عنوان نماینده سینمای ایران بود؛ اتفاقی که در سال گذشته نیز رخ داد و هیئت انتخاب معرفی نماینده سینمای ایران به آکادمی اسکار، با انتخاب فیلم متوسط «نگهبان شب» فرصت درخشش فیلم‌های ایرانی در یکی از معتبرترین جشنواره‌های جهانی را سوزاندند.

پیش از انتخاب و معرفی «در آغوش درخت» به عنوان نماینده سینمای ایران برای جایزه اسکار، منتقدان و رسانه‌ها نسبت به این انتخاب هشدار دادند و متذکر شدند این فیلم شانسی جهت پذیرفته شدن در میان نامزد‌های نهایی ندارد. پارسال هم همین بحث‌ها پیرامون فیلم رضا میرکریمی مطرح شد ولی هیئت انتخاب بدون توجه به این اظهارنظر‌ها کار خودش را کرد تا سینمای ایران شانس مهمی را از دست بدهد.

اما چرا «در آغوش درخت» گزینه مناسبی برای انتخاب شدن به عنوان نماینده ایران نبود؟ فیلم بابک خواجه‌پاشا در فرم و محتوا یک فیلم کاملاً معمولی و متوسط است که نظیرش در همین سینمای خودمان ساخته شده است. «در آغوش درخت» فیلم خوش‌ساختی است ولی هر فیلم خوش‌ساختی توانایی رقابت در جشنواره‌ها و جایزه‌های معتبر جهانی را ندارد. اگر اینگونه بود که تمام فیلم‌های خوش‌ساخت کشور‌های دیگر باید به فهرست نهایی جایزه اسکار راه پیدا می‌کردند. برای درخشش در جایزه‌های معتبری مثل اسکار و گلدن‌گلوب در کنار خوش‌ساخت بودن، باید ارزش‌افزوده‌ای مثل خلاقیت یا نگاه هنرمندانه وجود داشته باشد. همچنین هیئت انتخاب و داوران چنین جشنواره‌ها و جایزه‌هایی، تشنه دیدن و شنیدن داستان‌هایی مهیج و هیجان‌انگیز هستند و روایت برای آنها از اهمیت بالایی برخوردار است.

در دو سال اخیر فیلم‌هایی از ایران برای اسکار معرفی شده‌اند که در کارگردانی و فیلمنامه، از عناصر شگفت‌انگیز بی‌بهره بوده‌اند. «نگهبان شب» و «در آغوش درخت» در نهایت فیلم‌هایی معمولی و خوش‌ساخت بوده‌اند که داستان‌هایی کاملاً معمولی را روایت کرده‌اند، در حالی که برای بودن در سطح جهانی به چیزی بیش از اینها نیاز است. این فیلم‌ها فاقد ویژگی‌هایی هستند که تماشاگرشان را به وجد بیاورند و از ویژگی‌های زیادی جهت جذب تماشاگر جهانی بی‌بهره هستند.

جشنواره‌ها و جایزه‌های معتبر برای تمام کشور‌ها مثل ویترینی می‌مانند که فرصت مغتنم و باارزشی را جهت تبلیغ سینما و فیلم‌های آن کشور مهیا می‌کنند. نباید به سادگی از کنار چنین موضوعی گذشت. سینمای ایران برای پیدا کردن مخاطبان و بازار جهانی و حتی منطقه‌ای به حضور و درخشش در سطح جهانی نیاز دارد.

تجربه چند سال اخیر نشان داده برای موفقیت در سطح جهانی نباید با معیار‌های معمولی فیلم ساخت و نباید فیلم‌ها را ساده‌انگارانه انتخاب کرد. باید دید هیئت انتخاب معرفی نماینده سینمای ایران از تجربه چند ساله درس می‌گیرد و گزینه‌هایش را با دقت، حساسیت و وسواس بیشتری انتخاب می‌کند یا این دور باطل همچنان ادامه خواهد داشت.