وزیر ارشاد در تازهترین دیداری که از مجموعه تئاترشهر داشت بر بازسازی این مجموعه هنری تأکید کرد و گفت که هماهنگیهای لازم برای بازسازی و تعمیرات داخل مجموعه با افراد حرفهای، ولو با هزینه بالا انجام شود تا مجموعه آسیب نبیند و نتیجه کاری فاخر و ارزشمند باشد. این صحبتها در حالی مطرح میشود که بازسازی تئاترشهر یکبار در دولت احمدینژاد و یکبار نیز در دولت حسن روحانی با هزینه بالایی انجام گرفت و باید پرسید چرا بازسازیهای تئاترشهر تمامی ندارد؟ مثل اینکه قرار است با تغییر دولت، تئاترشهر نیز هر بار با هزینههای زیادی بازسازی شود و این دومینو همینطور ادامه داشته باشد.
اولین بازسازی
بازسازیها در تئاترشهر مسبوق به سابقه است. نخستین مرحله بازسازی مجموعه تئاترشهر در سال ۱۳۸۶ انجام شد. در آن دوره با پایان سیزدهمین جشنواره آیینی سنتی، تئاترشهر تعطیل و وارد فاز بازسازی شد. قرار بر این بود که این بازسازی شامل سالن اصلی و نوسازی امکانات فنی، تعویض صندلی و تعمیرات سالن باشد که با تأخیر زیادی در دیماه همان سال آغاز شد.
این بازسازی در دوره مدیریت مهرداد رایانیمخصوص انجام گرفت و شش ماه زمان برد، اما در پایان آنچه به عنوان بازسازی انجام شد، نهتنها مورد قبول هنرمندان قرار نگرفت، بلکه اظهار تأسف اهالی تئاتر را در پی داشت. بازسازی غیراصولی انجام شده به جای برطرف کردن مشکلات، معضلات تازهای با خود به همراه آورده بود.
آن زمان بهروز غریبپور برای انجام این بازسازی انتخاب شد. غریبپور قبل از اجرای کار، شش ماه وقت برای آسیبشناسی پروژه صرف کرد، اما ناگهان توسط حسین پارسایی، مدیر مرکز هنرهای نمایشی بدون هیچ توضیح و دلیلی از کار کنار گذاشته شد. غریبپور پس از هفت سال درباره بازسازی آن زمان گفت: «متأسفانه افرادی که به کار گرفته شدند از نظر زیباییشناسی و هنری دارای سلیقه بسیار پایینی بودند و بدتر از همه اینها، اصلاً عاشق تئاتر نبودند. شما وقتی یک ساختمان را میسازید، اعم از اینکه یک بیمارستان، زندان یا سالن تئاتر باشد باید به جزئیات این بنا تسلط داشته باشید.»
بازسازی یا وصله و پینه
غریبپور در ادامه توضیح داد: بازسازی تئاترشهر به یک وصلهوپینه تبدیل شد. تلاش کردند، ولی نافرجام. درست مثل اینکه شما یک تار یا سنتور یا هر وسیله موسیقایی دیگر را به جای اینکه به یک سازنده تخصصی ساز بدهید به یک نجار بدهید تا درستش کند. اشتباهات از اینجا ناشی شد که یک امر تخصصی را به یک فرد غیرمتخصص و غیرمسلط دادند.»
علیاصغر کاراندیش، معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی وزارت ارشاد نیز در سال ۱۳۹۶ با انتقاد از بازسازی انجام شده پیشین عنوان کرد: «در سال ۱۳۸۶ بازسازی در تئاترشهر انجام شد که با وجود هزینههای صرف شده، نوع کار در بعضی بخشهای مجموعه لطمههای زیادی را وارد کرد و باعث شد شرایط بدتر شود.»
بازسازیهای بعدی
پس از آن بازسازی پرحرف و حدیث، دوباره بحثهایی درباره بازسازی این مجموعه مطرح شد و از سال ۱۳۹۳ مجموعه تئاترشهر مورد بازسازی قرار گرفت. هرچند آن زمان هم روند بازسازی به قدری کند پیش رفت که علی جنتی، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی خود قدم به میدان گذاشت و بر تسریع مراحل بازسازی تأکید کرد.
اما آخرین بازسازی تئاترشهر به سال ۱۳۹۸ و دوره مدیریت سعید اسدی برمیگردد. این بازسازی از پاییز سال ۹۷ شروع شد و با فاصلهای یک ساله در آبان ۹۸ به پایان رسید. لادن حیدری، معاون توسعه مدیریت و منابع وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم بازگشایی تئاترشهر، هزینههای بازسازی این مجموعه را چنین تشریح کرد: «۲۸ میلیارد تومان از ابتدای دولت یازدهم برای بازسازی و نوسازی تئاترشهر هزینه شده است که شامل اصلاحات، زیرسازی، مقاومسازی و بازسازی این مجموعه میشود.»
زمان و هزینه زیادی صرف این بازسازی شد و به نظر میرسید پس از یک سال کار و گذاشتن بودجهای میلیاردی، تئاترشهر به این زودی نیاز به بازسازی نداشته باشد، ولی آنطور که محمدمهدی اسماعیلی گفته، تئاترشهر دوباره باید با بودجهای کلان بازسازی شود.
اسماعیلی درباره تخصیص اعتبار برای بازسازی مجموعه تئاترشهر گفته که اعتبار بازسازی مجموعه بیش از ۴۰ میلیارد تومان است و مشکلی برای تأمین بودجه ندارد. بازسازی ساختمانی با قدمت ۵۰ ساله تئاترشهر، نکات و ظرایف خاص خودش را دارد و وزیر ارشاد نباید از مشورت با متخصصان مرمت و هنرمندان غافل شود؛ و باز هم بازسازی!
بازسازی مجموعهای با قدمت تئاترشهر اقدامی اساسی و درست است، ولی ضروری است از تجربه بازسازیهای قبلی استفاده شود تا دوباره همان مسائل گذشته پیش نیاید. به نظر میرسد تئاترشهر بیش از آنکه نیاز به بازسازی داشته باشد به یک کارگروه حرفهای نیاز دارد تا کم و کاستیهای این مجموعه را برآورد کند.
اینکه هرچند سال یکبار، بودجهای کلان خرج بازسازی تئاترشهر شود، جز هدررفت بیتالمال عایدی دیگری برای مردم و گروههای هنری نخواهد داشت. هیچ کس به هیچ عنوان مخالف بازسازی یکی از معتبرترین و شناخته شدهترین مراکز فرهنگی و هنری تهران نیست، اما بازسازیها باید به قدری حساب شده باشد که دستکم چند دهه این مجموعه را بینیاز از هزینه بابت این موضوع کند. اینکه هر چند سال یکبار بودجهای میلیاردی خرج بازسازی تئاترشهر میشود، نشان میدهد که یک جای کار میلنگد و کار اساسی و اصولی در اینباره انجام نمیگیرد.
در دورانی که تئاتر کشور با کمبود بودجه روبهروست و گروههای تئاتری با کمترین هزینه کار میکنند باید یکبار برای همیشه به صورت شفاف درباره وضعیت بازسازی تئاترشهر صحبت کرد. در غیر این صورت این بازسازیها و هزینه کردنها، آورده خاصی برای جامعه هنری کشور ندارد و حتی مثل سال ۸۶، ضررهایش بیشتر از سودش خواهد بود.