آیا ممیزهای کتاب در وزارت فرهنگ و ارشاد شب شعر رهبر انقلاب را می‌بینند؟!با انتشار مستمر ویدیو و اشعار قرائت شده در دیدار شعرا با رهبر انقلاب که در نیمه ماه مبارک رمضان برگزار شد و حسن نظر رهبری در مواجهه با شاعران و اشعار، یک چالش جدی برای ممیزهای کتاب در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح شده و آن چالش شدت عمل در جرو تعدیل اشعار است که حتی فراتر از محفل رسمی شعر در کشور است.
به گزارش هفت هنر، شاعران کشور به رویه سال‌های پیشین، در نیمه رمضان ۱۴۳۷ مصادف با ولادت امام حسن مجتبی (ع) به دیدار حضرت آیت الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی رفتند و شب شعری در بیت رهبری برقرار شد که سخنان رهبر انقلاب در این دیدار و همچنین مجموعه اشعاری که در این محفل به مرور انعکاس رسانه‌ای یافت.
در میان اشعار خوانده شده، به دو نمونه مشخص برای یک دریافتِ معین اشاره می‌کنیم. نخستین شعر از محمدمهدی سیار است که یک غزل بود و چنین روایت می‌کرد:
«چگونه در خیابانهای تهران زنده می‌مانم؟
مرا در خانه قلبی هست… با آن زنده می‌مانم
مرا در گوشه این شهر آرام و قراری هست
که تا شب اینچنین ایلان و ویلان زنده می‌مانم
هوای دیگری دارم… نفسهای من اینجا نیست
اگر با دود و دم در این خیابان زنده می‌مانم
شرابی خانگی دائم رگم را گرم می‌دارد
که با سکرش زمستان تا زمستان زنده می‌مانم
بدون عشق بی‌دینم، بدون عشق می‌میرم
بدین سان زندگی کردم، بدین سان زنده می‌مانم»
شعر دوم که اتفاقاً همچون شعر اول مورد توجه و تفقد رهبر انقلاب نیز قرار گرفت، متعلق به ناصر فیض است که در این شعر که در بخشی از آن از غزلی از حافظ وام گرفته شده بود، نیز مشخصاً تعبیر شراب عرفانی نیست و همان تعبیر مرسوم است اما در عین حال از شراب کارکرد غیراخلاقی نیز گرفته نشده است؛
«گل در بر و می‌برکف و معشوق به کام است
من مانده‌ام اینجا که حلال است، حرام است؟
با اینکه به فتوای دل اشکال ندارد
گر یار پسندید تو را کار تمام است
در مذهب ما باده حلال است ولی حیف
در مذهب اسلام همین باده حرام است
شد قافیه تکرار ولی مسئله‌ای نیست
چون شاعر این بیت طرفدار نظام است
با محتسبم عیب مگویید که او نیز
لب دارد و گاهی لبش بر لب جام است
بعضاً که شلوغ است سرش نیز نداند
از آن همه مستدامی کدامش ز مدام است…»
طبیعتاً این اشعار جنبه مفسده افکنی ندارد اما نمی‌توان عنوان کرد، ضد شراب نیز سروده شده و حتی نمی‌توان از باده به خصوص در شعر دوم، برداشت باده عرفان و… کرد که هیچ یک از این مضامین در مذهب اسلام حرام نیست؛ بنابراین، صرفِ استفاده از لفظ «شراب» یا «باده» در «متن» یا «شعر»، دارای اشکال نیست که اگر دارای اشکال بود، در چنین محفلی قرائت نمی‌شود و فیلمش منتشر نمی‌شد.
حال اگر نگاهی به نوع ممیزی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال‌های اخیر (دولت‌های نهم، دهم و یازدهم) بیندازیم، اوج کج‌فهمی را در «سانسور واژه‌ها» می‌بینیم و این نوع جرح و تعدیل از آن جهت «کج فهمی» خوانده می‌شود که از استانداردهای مورد تأیید عالیترین مقام کشور نیز فرار است و ممیزان ارشاد اصطلاحاً کاتولیک‌تر از پاپ عمل می‌کنند.
محمد سلگی مدیرکل اداره توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اعمال نوع سانسور کلمات نظیر شراب چنین توضیح داده بود: «اینجانب مثال زدم و بیان کردم اگر کلمه شراب در جایی استفاده شود که مراد و معنای جمله تقبیح شراب است، غیر عقلانی است که کسی آن را حذف کند. لذا کلمه شراب را در تشریح و توضیح مفهوم جملات به عنوان شاهد مثال استفاده کردم. در هیچ یک از جملاتی که تی‌تر از آن‌ها استخراج شده از فعل زمان حال استفاده نشده است و ذکر نشده که این‌ها رویه ماست بلکه ما در مقام تقبیح و طرد این رویکرد صحبت کرده‌ایم».
با این اوصاف، «شراب» و نظایر این کلمه با خط کش اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تنها آنجا قابل استفاده است که در «تقبیح شراب» یا نظایر این لفظ باشد و اگر بعد تقبیحی در نظر گرفته نشود، این کلمات مشمول ممیزی می‌شود. با این حال بعید است ممیزان ارشاد ادعا کنند از مجموعه صدر نظام درک بهتری از خوب و بد در شعر دارند.
بنابراین به ممیزان وزارت فرهنگ و ارشاد توصیه اکید می‌شود، مجموعه شب شعر‌هایی که با حضور رهبر انقلاب در سال‌های اخیر برگزار شده را ببینند و نحوه عملِ خودشان را با معیارهای با بیانات و منویات رهبری و مجموعه شعرهای انتخاب و قرائت شده در این محفل ادبیِ انقلاب اسلامی منطبق نمایند. این انتظار جدی است که از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌رود تا جلوی تندروی و کندروی در اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گرفته شود.
منبع تابناک
