سازها این روزها، راهی به مشهد ندارند. حتی از ورودشان به شهری چون گرگان هم ممانعت میشود؛ اما در قم، «پایتخت مذهبی و قطب فرهنگی ایران»، سازها کوک میشوند و مخالفتی با ورودشان به این شهر صورت نمیگیرد. «گروه موسیقی مهبد» ششم مهر به مناسبت پاسداشت هفته دفاع مقدس، روز مباهله و روز بزرگداشت مولوی در قم روی صحنه رفت تا طلسم کنسرتنگذاشتن در این شهر پس از ده سال شکسته شود. اجرای کنسرت در شهر مذهبی قم، فقط دو هفته پس از اظهارات آیتالله علمالهدی در مشهد صورت گرفت؛ شهری که به اعتقاد امامجمعهاش نباید در آن موسیقی اجرا شود. گروه «مهبد» با وجود برخی مخالفتها درباره برگزاری کنسرت در شهرهای مذهبی، برنامه زنده اجرای موسیقی را به میزبانی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم برگزار کرد. در این کنسرت که با حضور حجتالاسلام دانشی، مدیرکل ارشاد استان و معاون فرهنگی هنریاش در سالن شهید آوینی قم برپا شد، سرودهایی با مضامین حماسی، مباهله و بزرگداشت مولوی با اجرای این گروه، متشکل از همسرایان زن و مرد، برپا شد. بلیت این برنامه موسیقایی نیز به صورت غیررسمی از طریق برخی آموزشگاههای موسیقی قم فروخته شده بود.
حساسیتها برطرف شد؟
حجتالاسلام والمسلمین عباس دانشی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم که پیش از این در دوره هشتساله احمدینژاد مدیرکل اداره ارشاد زاهدان بوده، معتقد است ما باید در عرصه فقه هنر و از جمله فقه موسیقی فعالیت کنیم. او در اینباره به «شبستان» میگوید: «در حوزه موسیقی باید به فقه اسلامی، فقه شیعی و فتاوای امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری (مدظله) توجه ویژهای شود».دانشی با اشاره به سیاستهای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم در حوزه موسیقی، اضافه میکند: «در حوزه موسیقی، آنچه در دستور کار اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم قرار دارد، پرداختن به سرودهای انقلابی و موسیقی سنتی است. در حوزه موسیقی از هنرمندان قمی خواسته شده است تا برنامههای خود را برای تولید محتواهای فاخر ارائه دهند و اداره کل فرهنگ و ارشاد استان قم از این تولیدات حمایت میکند تا آلبوم موسیقی فاخری از هنرمندان استان قم تولید شود».
انتقاد استادان «حوزه»
شهر «قم» در حالی پذیرای یک گروه موسیقی شده که سه تن از استادان برجسته حوزه علمیه قم چندی پیش به انتقاد از مخالفان کنسرتها پرداختند. آیتالله محسن غرویان، استاد برجسته حوزه علمیه قم، با اشاره به اینکه از نظر امام راحل و رهبر معظم انقلاب، موسیقی بهصورت مطلق حرام نیست، به «ایرنا» گفت: اگر موسیقی بهصورت مطلق حرام باشد، باید در صداوسیما و رادیو را در نظام جمهوری اسلامی بست، چراکه این رسانه پر از موسیقی است. او درباره برگزاری کنسرت خاطرنشان کرد: قوانین را باید همه رعایت کنند و همه در برابر قانون باید تسلیم باشند، همانگونه که امام راحل و رهبر معظم انقلاب در این زمینه تأکید دارند. متولی این مصادیق و تشخیص آنها مشخص است، وقتی مصادیق موسیقی حرام و حلال را کارشناسان فقهی و علمی مشخص و تبدیل به قانون میکنند، همه باید تابع قانون باشند. او ادامه داد: قانون در جمهوری اسلامی، استانی نیست و حکومت ما نیز فدرالی نیست که هر استان برای خود قانونی داشته باشد، قانون برای همه است. همچنین حجتالاسلام والمسلمین دکتر بهرام دلیر، استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، با اشاره به اینکه هیچکس حق حذف موسیقی حلال از جامعه را ندارد، به ایرنا گفت: لغو خودسرانه کنسرتهای دارای مجوز قانونی، باعث آنارشیسم و هرجومرج فرهنگی در کشور خواهد شد و این به صلاح نظام نیست. رئیس گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: در ایران، ما شهر غیرمذهبی نداریم، همه شهرهای کشور مذهبی است. شهروندی که دوست دارد در شهرهای مقدس کنسرت ببیند، چه گناهی کرده که ما مانع اجرای موسیقی حلال برای او شویم. شهروند مشهدی چه بدی کرده که خراسانی شده، آیا چیزهای حلال شرعی را نباید استفاده کند؟ حجتالاسلام والمسلمین سید ابوالفضل موسویان، عضو مجمع مدرسان و محققان حوزه علمیه قم نیز با اشاره به اینکه اختلاف بین فقها به معنای حرمت موسیقی نیست، گفت: برخی فقها موسیقی را حرام و برخی دیگر آن را حلال میدانند و این اختلاف فتوا به معنای حرمت نیست، بلکه امر بر مقلدان آنها دایر میشود و در کل جامعه نمیتوان چنین حکمی را صادر کرد».
این اولین کنسرت نیست
برخی خبرگزاریها اعلام کردهاند اجرای اخیر گروه «مهبد» در قم اولین کنسرت رسمی اجراشده در این شهر است، درحالیکه اولین کنسرت را یک دهه قبل کیوان ساکت در این شهر برگزار کرد. «ساکت» درباره حساسیت برپایی کنسرت در قم و تجربه برگزاری اولین کنسرتش در این شهر به «شرق» گفت: «اتفاقا از ما دعوت رسمی شد و توانستیم بدون هیچگونه مخالفتی در آنجا کنسرت برگزار کنیم که به نظرم کنسرتی موفق نیز بود، چون هم استقبال مردمی خوب بود و هم حتی یک مخالف نیز در مقابل آن نبود». این کنسرت، ٢٠ مرداد ٨۵ به دعوت انجمن موسیقی شهرستان قم و مدیرکل ارشاد این شهر و با استقبال بسیار علاقهمندان موسیقی برگزار شد و در آن کیوان ساکت (آهنگساز) کیارش و سیاوش ساکت (تار و تنبک) و مازیار حیدری (پیانو) با هم همکاری کردند. اما همزمان با کنسرت «گروه مهبد»، گروه موسیقی «دستان»، به خوانندگی سالار عقیلی هم در حاشیه افتتاح مرکز بین راهی «مهر و ماه» در نزدیکی قم، به اجرای موسیقی پرداخت.
***
برگزاری کنسرت موسیقی در قم اتفاق شایستهای است که میتوان آن را الگویی سالم برای تداوم موسیقی در شهرهای مذهبی دانست. در این استان با انگیزه هفته دفاع مقدس کنسرت برگزار میشود و این دلیلی موجه برای سمتوسودادن به موسیقی در شهرهای مذهبی خواهد بود.