بخش انیمیشن در جشنواره فیلم فجر به یک علامت سؤال بزرگ تبدیل شده است؛ بخشی که هنوز نتوانسته جایگاه مشخص و ثابتی برای خود پیدا کند و قربانی بیبرنامگیهای مدیران سینمایی شده است.
سیوچهارمین جشنواره فیلم سال خوبی برای انیمیشن ایران بود. برای اولین بار در طول برگزاری جشنواره فیلم فجر هشت انیمیشن به نمایش درآمد. حضور انیمیشنهای «نبرد خلیج فارس۲»، «پادشاه آب»، «قلبخورشید»، «بازمانده»، «ناسور»، «کله آهنی»، «در مسیر باران» و «فهرست مقدس» در جشنواره سیوچهارم باعث شد مسئولان جشنواره یک بخش مجزا و ویژه برای انتخاب بهترین انیمیشن و بهترین کارگردانی درنظر بگیرند تا برای اولین بار انیمیشنسازها صاحب بخشی مستقل شوند.
این اتفاق کمنظیر موجی از امیدواری را در دلِ انیمیشنسازها به وجود آورد. آنها امیدوار بودند این روند در سالهای آینده ادامه پیدا کند و اتفاقات خوشایندی در بخش انیمیشن بیفتد، به ویژه زمانی که برخی از انیمیشنها به فروش قابلتوجهی دست پیدا کردند. اما امیدواریها خیلی زود رنگ ناامیدی به خود گرفت. در حالی که کمتر از سه ماه به برگزاری سیوپنجمین جشنواره فیلم فجر باقی مانده تنها نام یک انیمیشن در میان سایر فیلمها به چشم میخورد. انیمیشن «فیلشاه» به کارگردانی هادی محمدیان و تهیهکنندگی حامد جعفری تک اثری است که به احتمال زیاد انیمیشن ایران را در جشنواره نمایندگی خواهد کرد.
کاهش تعداد انیمیشن در جشنواره یک عقبگرد اساسی هم برای مدیران و هم برای انیمیشنسازها محسوب میشود. این کاهش تعداد آثار به خوبی نشان میدهد تمام اتفاقهای خوبِ سال گذشته بدون برنامه و بر اساس حادثه و احتمال پیش رفته است.
همین کاهش تعداد آثار باعث شد بخش انیمیشن که انتظار روزهای خوب و نویدبخشی داشت دوباره بخش ویژه خود را از دست بدهد و در جشنواره فجر پیشرو در بخش «چشمانداز سینمای ایران» با فیلمهای سینمایی بلند، فیلمهای اول، هنر و تجربه به رقابت خواهد پرداخت.
کیانوش دالوند، کارگردان انیمیشن ناسور با انتقاد از بیبرنامگیهای موجود در حوزه انیمیشن میگوید: به اعتقاد من اصلاً ارادهای برای سازماندهی و فروش این آثار وجود ندارد، هرچند که در موارد زیادی فروش موفقی در این راستا وجود داشته است. بحث فروش و چرخه اقتصادی به چیزی بیش از کیفیت خوب نیاز دارد. ساختار مدیریتی و بررسی عرضه و تقاضا و ایجاد بستر فروش توسط معرفیکنندگان آثار هنری و … از مشکلات این بخش است. اینکه فیلمسازی سعی کند تمام پروسه یک فیلم را از انتخاب سوژه تا پخش و قراردادهایی بینالمللی تحت نظارت و مدیریت مستقیم داشته باشد اصلاً درست نیست. متأسفانه ساختار و بنیان درست و مناسبی جهت طی کردن این پروسه در زمینه انیمیشن وجود ندارد. علاوه بر این خود انیمیشنسازان نیز برنامه منسجم و هدفمندی در جهت ایجاد این ساختار ندارند.
اگر پروسه ساخت و رقابت انیمیشن در سینمای ایران به درستی هدایت و مدیریت میشد، علاوه بر اینکه بخشی از نیازهای مخاطبان تأمین میشد به فروش و سودآوری خوبی هم میرسید. همانطور که انیمیشن «شاهزاده روم» با فروشی بیش از 3میلیارد تومان در جدول فروش فیلمها در سال 1394 در رتبه ششم ایستاد. در شرایطی که ارادهای جدی برای نظم بخشیدن و مدیریت بخش انیمیشن وجود ندارد، سال آینده سینمای ایران با ضعفی جدی در حوزه انیمشین روبهرو خواهد بود.