در پی درگذشت رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، بحثهایی در محافل سیاسی، رسانهای و شبکههای مجازی دربارهی عملکرد و واکنش صداوسیما به این رویداد درگرفت. در این گزارش، به بررسی عملکرد رانهی ملی در اینباره پرداختهایم.
به گزارش هفت هنر، ایسنا نوشت: درگذشت یار دیرین امام (ره) و رهبری، قبل از ساعت ۲۰ روز گذشته توسط رسانههای رسمی کشور اعلام شد؛ این خبر با تاخیر در شبکه خبر اعلام شد و در ادامه این جمله که «آیتالله هاشمی رفسنجانی، پس از عمری مجاهدت و تلاش بیوقفه در راه اسلام و انقلاب دار فانی را وداع گفت» بهصورت زیرنویس مدام از این شبکه و سپس شبکههای دیگر پخش شد.
در واقع در حالی که خبر رسمی درگذشت مرحوم آیتالله هاشمی رفسنجانی دقایقی بود که توسط رسانههای داخلی و خارجی منتشر شده بود، شبکه خبر به صورت زیرنویس همچنان از عارضهی قلبی و وخیم بودن وضعیت جسمی رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام خبر میداد که در نهایت پس از دقایقی تاخیر، این خبر رسما در صداوسیما اعلام شد.
بعد از آن بود که نوار مشکی به نشانهی عزا در کنار همه شبکههای صداوسیما قرار گرفت و شبکه خبر به طور ویژه به پوشش اخبار مربوط به درگذشت آیتالله هاشمی رفسنجانی پرداخت.
با انتقال پیکر آیتالله رفسنجانی به حسینیه جماران، رییس سازمان صداوسیما که صبح روز گذشته در مراسم افتتاح دفتر و استودیوی رسانه ملی در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی حاضر شده بود، در جماران حاضر شد و پیام تسلیت او ساعت ۳۰ دقیقه بامداد ارسال شد. این پیام که با اشتباهی تایپی همراه بود که ایهام معنایی ناخوشایندی ایجاد کرده بود، ساعت ۱۱ و ۲۰ دقیقه روز بعد (دوشنبه) اصلاح شد.
شامگاه یکشنبه، دیگر بخشهای خبری از جمله بخش خبری ٢٢ شبکه سه علاوه بر پخش پیام تسلیت مقام معظم رهبری، به پخش برشهایی از صحبتهای آیتالله هاشمی رفسنجانی و همچنین فرمایشات مقام معظم رهبری دربارهِ یار دیرین امام (ره) که در سالهای گذشته توسط ایشان بیان شده بود، پرداختند.
در میان نقل قولهایی که از آیت الله هاشمی رفسنجانی برای پخش از بخشهای خبری انتخاب شده بود، جملهای از او که در جمع دانشجویان بیان شده بود، مورد توجه قرار گرفته بود؛ در این نقل قول که با پخش تصاویر همراه بود، آیتالله هاشمی رفسنجانی تأکید میکند: «من عشقم آقای خامنهای است».
حساسیت و حجم بالای اخبار مربوط به درگذشت رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام اما برخی از مجریان و خبرنگاران صداوسیما را به اشتباه واداشت؛ به گونهای که یکی از گزارشگران اعزامی از عبارت «جنازه» به جای «پیکر» استفاده کرد و یکی دیگر از این گزارشگران از عبارت «شهید» برای آیت الله هاشمی رفسنجانی استفاده کرد.
در شبکههای تلویزیون موضوع برخی برنامههای خبری یا گفتوگومحور تقریبا در همان زمانبندی برنامهریزی شده، به این رخداد اختصاص یافت. با این حال، پخش برنامههای شبکهها طبق معمول ادامه داشت و مخاطبان، برنامههای مورد نظرشان را طبق زمانبندی قبلی تماشا کردند.
در این میان، ویژه برنامه شبکه یک سیما با اجرای علی درستکار و با حضور حجتالاسلام والمسلمین سیدمهدی طباطبایی ویژه به روی آنتن رفت که این استاد اخلاق در بخشی از صحبتهایش گفت، صداوسیماییها گله میکنند چرا بیننده تلویزیون کم شده و چرا مردم ماهواره میبینند. من وظیفه دارم بگویم الان اگر از هاشمی تجلیل نکنید، بینندهتان کم میشود.
شبکه دو سیما گفتوگوی ویژه خبری خود را به گفتوگو با دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام اختصاص داد.
محسن رضایی دربارهی ملاقات همان روز خود با آیتالله هاشمی رفسنجانی گفت: «آیتالله هاشمی رفسنجانی امروز در مجمع تشخیص مصلحت نظام با همه شوخی میکرد و سر حال بودند. ایشان اینقدر سرحال بودند که من به آقای واعظی گفتم آقای هاشمی امروز حال خوشی دارند و من کمتر ایشان را اینگونه دیدهام.»
شبکه خبر نیز گفتوگوی ویژه خود را با حضور مصطفی پورمحمدی (وزیر دادگستری) و محمدرضا باهنر (عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام)، به بازگویی خاطرات مرحوم هاشمی رفنسجانی اختصاص داد؛ این شبکه در حین گفتوگو، تصاویری از حضور مسؤولان در حسینیه جماران پخش کرد. این گفتوگو در قالب برنامه تیتر امشب ظهر روز دوشنبه هم تکرار شد. از اتفاقهای خاص در این برنامه، منقلب شدن و اشکهای باهنر حین بیان خاطرهای از آیتالله هاشمی رفسنجانی در مکالمهای با مقام معظم رهبری بود.
تولیت آستان قدس رضوی هم شامگاه گذشته در برنامه زنده گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما حاضر شد و رحلت آیتالله هاشمی رفسنجانی را تسلیت گفت و تاکید کرد: رابطه صمیمی هاشمی رفسنجانی با رهبری توطئه بسیاری از دشمنان علیه نظام را نقش بر آب کرد.
وی اظهار کرد: از زبان ایشان در جلسات خصوصی و عمومی بارها شنیدم که میگفت من در زیر این آسمان کبود هیچ کسی را به لیاقت رهبری برای اداره انقلاب نمیشناسم. حقیقتا در دوران مبارزات انقلابی پیش از انقلاب در کنار امام و پس از انقلاب در کنار امام و سپس در خبرگان رهبری در تعیین رهبری نقشی اساسی داشتند که نطقشان در این مجلس فراموش نشدنی است. امیدوارم تشییع پیکر ایشان تشییعی وحدتبخش برای انقلاب باشد.
ویژهبرنامههای درگذشت آیتالله هاشمی رفسنجانی صبح روز دوشنبه هم در تلویزیون ادامه داشت.
بر این اساس، بخش خبری شبکه یک سیما، صبح این روز، تصاویری از خانواده مرحوم آیتالله هاشمی رفسنجانی را از حسینیهی جماران به روی آنتن تلویزیون برد.
شبکه افق سیما نیز ویژه برنامه خود به مناسبت رحلت آیتالله رفسنجانی را با اجرای وحید پوریامین و با حضور محمدحسین صفار هرندی به روی آنتن برد. در خلال این برنامه مستندهایی از زندگی و دوران میانسالی مرحوم آیتالله رفسنجانی پخش شد.
اما با اعلام عزای عمومی در کشور، صداوسیما بسیاری از برنامههای روتین و سریالهای خود را از شامگاه گذشته متوقف کرده است و این توقف برنامه تا چهارشنبه ادامه خواهد داشت. همچنین بسیاری از برنامههای زنده این شبکه هم تحت تاثیر درگذشت آیتالله هاشمی رفسنجانی تغییر محتوا دادهاند. این برنامهها از جمله «فرمول یک» و «خانواده یک» با تغییر دکور و استفاده از عکس آیتالله هاشمی رفسنجانی همراه بوده است و مجریان تمامی برنامهها لباس مشکی به تن کردند.
برنامه «فرمول یک» در این روز به مناسبت درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی به گفتوگوی سیدعلی ضیاء با اسدالله بادامچیان (قائم مقام جمعیت مؤتلفه اسلامی) درباره یار دیرین امام (ره) و رهبری اختصاص یافت.
بادامچیان درباره واقعه درگذشت، بیان کرد: عصر دیروز در جلسه رابطین تهران حزب موتلفه اسلامی بودیم که این خبر رسید. ساعتی قبل از آن آقای هاشمی رفسنجانی در جلسه کمیسیون زیربنایی مجمع تشخیص مصلحت حضور داشت و دوستان بیان کردند که آیتالله هاشمی بانشاط بودند و درباره مسائل روز و مسائل ریاست جمهوری صحبت و تاکید کردند ما باید سعی کنیم در این دوره رییس جمهوری انتخاب کنیم که با مقام معظم رهبری همسو باشند. محسن رضایی، مهندس باهنر، چیت چیان و … در این جلسه حضور داشتند و دغدغههای خاص ایشان برای آینده را شنیده بودند. اما ایشان متاسفانه دچار عارضه قلبی شدند و از آنجا که وضعشان مناسب نبود، با ماشین به منزل میروند، دچار عارضه میشوند، سریع ایشان را به بیمارستان میرسانند و متاسفانه این اتفاق میافتد.
فاشگویی بادامچیان دربارهی نقش علیاکبر هاشمی رفسنجانی در ماجرای ترور حسنعلی منصور، اتفاق خاص این گفتوگو بود که از جنبهی تاریخی تازگی داشت.
پخش سخنرانیهای آیتالله هاشمی رفسنجانی در مجامع عمومی همچنان از برنامههای غالب در صداوسیماست که از آن جمله میتوان به سخنرانی تاریخی یار دیرین امام (ره) که در کنار بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران انجام شد اشاره کرد. این سخنرانی ظهر روز دوشنبه از شبکه قرآن پخش شد.
شبکههای برون مرزی هم با انتخاب زیرنویسهایی به زبانهای مختلف، درگذشت آیتالله هاشمی رفسنجانی را تسلیت میگویند. پخش پیامهای تسلیت و سخنان شیخ حسن نصرالله و عبدالملک حوثی درباره یار دیرین امام (ره) به صورت زیرنویس در شبکههای العالم و الکوثر دیده میشود. الکوثر همچنین بازتاب خبر درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی در روزنامههای عربی را مرور کرد.