بادهای تغییر در «حوزه هنری» وزیدن گرفته؛ تغییر نه در ساختار این نهاد فرهنگی – هنری که در تاکتیک آن در قبال تولیدات فرهنگی. دستکم از صحبتهای سخنگوی شورای صنفی نمایش و مدیر پخش حوزه هنری برمیآید که «فروش» اولویت اصلی سینماداران این نهاد است. دیروز همزمان با آغاز اکران فیلم «لانتوری»، خبر رسید که سینماهای حوزه هنری در فهرست سینماهای نمایشدهنده این فیلم قرار ندارند. چند سایت و خبرگزاری، بحث نخنمای «تحریم» فیلمها را از سوی حوزه مطرح کردند؛ اما واقعیت حاکی از چیز دیگری است و گویا «تحریم» بهتنهایی دلیل نمایشندادن فیلمی مثل «لانتوری» نبوده است. «به دلیل تعداد فیلمهای درحالاکران و فروش بالای آنها، سینماهای حوزه هنری سالن خالی برای نمایش فیلم «لانتوری» نداشتند و امکان نمایش این فیلم مهیا نشده است». این جملات را غلامرضا فرجی (سخنگوی شورای صنفی نمایش و مدیر پخش حوزه هنری) درباره چرایی اکراننشدن «لانتوری» در سینماهای حوزه هنری میگوید: فرجی در بخش دیگر صحبتهایش به فروش دو فیلم «زاپاس» و «بارکد» در سینما بهمن اشاره میکند و میافزاید: «وقتی این دو فیلم در هفتهها، فروش خوبی داشتهاند به چه دلیل باید فیلم دیگری جایگزین شود؟ اگر در هفتههای آینده فروش فیلمهایی که در اکران هستند پایین بیاید، فیلم «لانتوری» جایگزین آنها خواهد شد».صحبتهای غلامرضا فرجی ظاهرا از تغییر رویکرد و به تعبیر بهتر، دمیدهشدن «هوایی تازه» به کالبد حوزه هنری خبر میدهد؛ هوایی که مولکولهای آن را فروش فیلمها و اساسا اقتصاد سینماها تشکیل میدهند.
از فیلمهای مسئلهدار تا بفروشها
به چندسال قبل برمیگردیم؛ زمانی که عنوان «فیلمهای مسئلهدار» از سمت حوزه هنری باب جدیدی را بر دوپارهشدن سینمای ایران باز کرد. فیلمهای مسئلهدار از نگاه حوزه هنری به آن دسته از فیلمهایی اطلاق میشوند که در مسائل اخلاقی و عفت عمومی از خطوط قرمز تجاوز میکنند. برهمیناساس در سال ٩١ فیلمهای «زندگی خصوصی»، «گشت ارشاد»، «من همسرش هستم»، «من مادر هستم»، «بیخود و بیجهت»، «پذیرایی ساده»، «برف روی کاجها»، «پل چوبی» و چند فیلم دیگر از اکران در سینماهای حوزه هنری منع شدند. اعتراضها از سوی سازندگان این فیلمها، به جایی نرسید و از همان سال تا به امروز همچنان حوزه هنری برخی از فیلمها را علنی یا غیرعلنی تحریم میکند. هرچند در این مدت عنوان فیلم تحریمی هم توانسته مخاطبان بیشتری را به سالنهای سینما بکشاند. کشمکش حوزه هنری و اظهارنظر این ارگان درباره فیلمهای سینمایی در شمایل دیگر را میتوان حتی در دهه ۶٠ و بعد از آن هم جستوجو کرد.سال ٩١ و در زمان اوج اختلافات حوزه هنری با برخی از فیلمها، شورای صنفی نمایش و انجمن تهیهکنندگان مستقل سینمای ایران به این جریان واکنش نشان دادند؛ مثلا به نشانه اعتراض به این جریان اجازه ندادند تا فیلم پرفروش «کلاهقرمزی» در سینماهای حوزه هنری نمایش داده شود. برخورد متقابل شورای صنفی نمایش در آن سال، حمایت بسیاری از سینماگران را در پی داشت. بسیاری از اهالی سینما هنوز هم معتقدند که در برابر تحریمهای حوزه هنری میتوان اقدام متقابلی انجام داد و اساسا فیلمی به حوزه هنری برای اکران نداد، شاید از این طریق بتوان پاسخ قاطعتری به روند تحریمهای حوزه هنری داد. هرچند حوزه هنری در تهران تعداد سینماهای محدودی دارد، اما نزدیک به ٣٠ درصد از سالنهای سینما در شهرستانها متعلق به این ارگان است و بههمیندلیل تحریم این ارگان دولتی میتواند ضرر بسیاری را متوجه اکران فیلمهای سینمایی کند.
تغییر فاز حوزه
فارغ از اینکه تاکنون حوزه هنری چه خطمشیای را برای اکران فیلم در سینماهایش در نظر گرفته، کمبود سالنهای سینما در سراسر کشور یکی از معضلات سینمای ما محسوب میشود، کمااینکه فروش فیلمهای سینمایی در چندماه گذشته به شرط داشتن سالنهای مناسب رشد تصاعدی داشته است. ظاهرا بحث فروش فیلمهای سینمایی برای حوزه هنری نیز پررنگتر شده و بُعد محتوایی فیلمها در اولویت بعدی قرار گرفته است.حوزه هنری بالغ بر صد سینما در سراسر کشور در اختیار دارد که ازاینمیان مؤسسه «بهمن سبز»، بهعنوان زیرمجموعه حوزه هنری و حلقه واسط این نهاد با سینمای ایران، پخش فیلمهای صد سالن حوزه را در اختیار دارد. سینماهای «آزادی»، «استقلال»، «بهمن»، «پیام»، «سپیده»، «شاهد» و «فردوسی» از جمله سینماهای حوزه هنری و زیر نظر مؤسسه بهمن سبز در تهران هستند. طبق جدول نشریه آموزشی و اطلاعرسانی این مؤسسه، فروش کل سینماهای «بهمن سبز» در خرداد امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل از رشد ۴٧ درصدی (١۶میلیارد و ٣٩٨ میلیون ریال) برخوردار بوده است. محمود کاظمی، مدیرعامل این مؤسسه، در یادداشتی در همین نشریه مینویسد: «سینماهای امروز، به هنری تبدیل شده که همچون سینما آمیخته با صنعت و تجارت است. مدیران سینماها باید با اطلاع از این تغییروتحولها و بازار روبهرشد و وسیع رقابت، به نحوی در این عرصه فعالیت کنند که علاوه بر حفظ شأن سینماهای حوزه هنری، مخاطب بیشتری در سالنها دیده شود».طبق جدول این نشریه، سینماهای حوزه هنری در خرداد سال گذشته، فروشی معادل چهارمیلیارد و ۶٢۶ میلیون و ٢۵٠ هزار ریال داشتهاند که امسال به رقمی معادل ٢١ میلیارد و ٢۵ میلیون و ٢٠ هزار ریال در خردادماه رسیده است. این ارقام حاکی از آن است که توجه به اقتصاد سینما برای حوزه هنری جایگاه ویژهتری پیدا کرده است و میتوان تا حدی دلیل حوزه هنری در اکراننکردن فیلم سینمایی «لانتوری» را متوجه شد.
منبع شرق
