کشتی به عنوان ورزش اول کشورمان یکی از محبوب‌ترین رشته‌های ورزشی در ایران محسوب می‌شود که گاه شهرت قهرمانان این رشته آنها را به سینما کشانده و یا حتی موضوع آثار سینمایی شده است؛ زنده‌یاد علی حاتمی هم در این راستا معتقد بود: «تحقیقا کشتی اصیل‌ترین ورزش ماست. به همین دلیل اگر بخواهیم یک فیلم ورزشی بسازیم، درباره کشتی خواهد بود.»
کشتی در سینما
به گزارش هفت هنر، جهان پهلوان تختی از جمله قهرمان این رشته ورزشی است که تصویرش بر پرده سینما نقش بسته است.
«جهان پهلوان» عنوان فیلمی سینمایی بود که زنده‌یاد علی حاتمی در آخرین سالهای حیاتش به دنبال ساخت آن بود و برای نقش تختی هم کشتی‌گیری بنام «خسرو نظافت دوست» را انتخاب کرده بود اما روزهای آغازین فیلمبرداری این فیلم با اوج گرفتن بیماری حاتمی همزمان شد و با درگذشتش، این فیلم به پایان نرسید.
نظافت دوست گفته بود: «یکی از بزرگترین افسوس‌های زندگی‌ام ساخته نشدن این فیلم است. زنده‌یاد حاتمی به دنبال شخصی بود که چهره‌اش به تختی نزدیک باشد و به ورزش کشتی هم آشنا باشد که با پرسش‌وجو از دوستان ورزشکار، من معرفی شدم و به سراغم آمدند که بعد از تست گریم که انجام شد از من خواستند که در این فیلم بازی کنم، ایشان برای ساخت این فیلم با مشکلات زیادی مواجه بودند. بحث ساخت «جهان پهلوان» برای اولین‌بار در سال 62 مطرح شد که قرار بود بنیاد مستضعفان سرمایه‌گذار اصلی فیلم باشد که در نهایت آنها انصراف دادند و مرحوم حاتمی به دنبال سرمایه‌گذار دیگری بودند. بعد از چهار سال دوباره با من تماس گرفتند و اعلام کردند که قرار است با کمک سازمان تربیت بدنی و باشگاه پرسپولیس این فیلم ساخته شود و آن هم پس از مدتی بی‌نتیجه ماند. مرحوم حاتمی همچنان ضمن پیدا کردن سرمایه‌گذار مشغول تحقیق برای کامل‌تر شدن این فیلم بودند تا در نهایت در سال 73 با من تماس گرفتند و اعلام کردند که این بار ساخت این فیلم جدی است و هدایت فیلم و سیما فیلم قرار است مشترکا این فیلم را تهیه‌کنند و بالاخره «جهان پهلوان» در شهرک سینمایی با صحنه‌های به دنیا آمدن جهان پهلوان تختی و شیرخوارگی او کلید خورد. قرار بود چهار نفر از شیرخوارگی تا زمان فوت در نقش تختی ظاهر شوند و نقش جوانی ایشان از 22 سالگی تا زمان فوتشان را به من داده بودند که متاسفانه عجل به علی حاتمی مهلت نداد و این کار نیمه کاره باقی ماند.»
در تصاویر گرفته شده عزت‌الله انتظامی و افسانه بایگان در نقش پدر و مادر تختی مقابل دوربین رفته بودند.
علی حاتمی در آخرین سال حیاتش درباره اینکه تختی در کجای کارهایش قرار می‌گیرد گفته بود: «من همیشه خواسته‌ام مواردی را که برای سینما بکر است ارائه دهم. تحقیقا کشتی اصیل‌ترین ورزش ماست. به همین دلیل اگر بخواهیم یک فیلم ورزشی بسازیم، درباره کشتی خواهد بود. سمبل کشتی هم در روزگار معاصر ما تختی است. پس به طور طبیعی چنین فیلمی باید زندگی تختی را به تصویر بکشد. در زمینه‌های دیگر مثل خوشنویسی و موسیقی ایرانی هم کار شده است اما جای خالی ورزش هنوز باقی است. کشتی علاوه بر این که مظهر ورزش ملی ماست نماد فتوت و جوانمردی هم هست که در فیلم به آن هم می‌شود، پرداخت. اگر خاطرتان باشد من درباره فرهنگ عامیانه تصویری هم صحبت کرده بودم. خوشبختانه ما از نظر ادبیات عامیانه بسیار قوی هستیم، اما متأسفانه تصویر فرهنگی عامیانه را در دوران قدیم، خیلی کم داریم. این در واقع یک نوع ادای دین است. یعنی نقاشی‌هایی که باید می‌بود و حالا نیست ما از طریق سینما ایجاد می‌کنیم. یعنی تصویر فولکلوریک مثل کلام فولکلوریک. موضوع فیلم تختی فرهنگ فتوت و جوانمردی است که بخش‌های عمده‌ای از آن هم به صورت فرهنگ شفاهی وجود دارد؛ یعنی کمبودهای تصویر را ادبا و شعرای ما به شکل شفاهی شرح داده‌اند. حتی شرح داده‌اند که وقتی پهلوانی سوار درشکه می‌شده چه کار می‌کرده، چه می‌پوشیده، از زمان راه افتادنش از خانه تا وقت نبردش را کلمه به کلمه شرح داده‌اند. شرح تصاویر وجود دارد اما خود تصاویر نه. حالا می‌خواهم با تختی این تصاویر را ثبت کنم. تختی به دلیل شخصیت ویژه و صفا و نزدیکی‌اش با مردم، فیلم عام‌تری خواهد بود.»
با مرگ علی حاتمی، هدایت فیلم که تهیه‌کننده «جهان پهلوان تختی» بود، اگرچه دوست داشت فیلم را سریع‌تر تمام کند اما هیچ کارگردانی حاضر به ادامه راه حاتمی نشد، چرا که گفته می‌شود فیلمنامه‌ی کاملی در اختیار نبوده و ضمن آنکه صحنه‌های فیلمبرداری شده توسط علی حاتمی خیلی کم بوده است. نهایتا قرار شد بهروز افخمی «جهان پهلوان تختی» را بسازد؛ فیلمی که فضایی کاملا متفاوت با آنچه علی حاتمی مدنظر داشت را دنبال می‌کرد و اگرچه بازیگران چهره همراه بود اما نتوانست با اقبال مخاطبان روبه‌رو شود.
نظافت‌دوست درباره ساخته شدن فیلمی با همین نام توسط بهروز افخمی گفت: «افخمی با توجه به این که فیلمنامه‌ای از کار علی حاتمی باقی نمانده بود فیلمی به روایت خودشان درباره جهان پهلوان تختی ساختند که بیشتر حالت مستند داشت و من هم نقش کوتاهی بازی کردم. در واقع علی حاتمی فیلمنامه را روی دلش داشت و هنگامی که سر صحنه می‌آمدند کاغذ کوچکی در می‌آوردند و صحنه آن روز را اعلام می‌کردند. بعد از فوت ایشان هم سیمافیلم از تهیه فیلم کنار کشید و همه عوامل کنار رفتند و تنها من ماندم که آقای شایسته خواستند در صحنه‌هایی که مربوط به تختی می‌شود مقابل دوربین بروم و چند صحنه کوتاه از جمله مرگ ایشان و صحنه‌ای مربوط به سوار ماشین شدنشان را بازی کردم و مصاحبه‌ای هم در این فیلم درباره تختی با من شد.»
اما کشتی سوژه «حریف دل» ساخته رضا گنجی هم بوده است که در سال 75 بابازی جمشید مشایخی، فاطمه گودرزی، ثریا قاسمی و شاهد احمدلو ساخته شده است.
«سعید که در سال آخر دبیرستان تحصیل می‌کند، بدون اطلاع مادر و پدربزرگش، به ورزش کشتی می‌پردازد و به زودی استعدادش مورد توجه مربیان قرار می‌گیرد. پدربزرگ سعید که خود از پیشکسوتان ورزش است، زودتر از مادر سعید، موضوع را می‌فهمد و شادی خود را پنهان می‌کند، ولی از شنیدن خبر کشتی‌گیرشدن سعید، ناراحت می‌شود و این ناراحتی زمانی به اوج می‌رسد که می‌فهمد مربی سعید، جوکار ـ رقیب شوهرش که در یک مسابقه کشتی، سهواً باعث مرگ پدر سعید شده است اصرار سعید و پدربزرگش سبب می‌شود مادر، کشتی‌گرفتن سعید را بپذیرد. سعید از طرف باشگاهش در مسابقات انتخاب کشتی‌گیران برای حضور در تیم ملی، شرکت می‌کند و با زحمت فراوان، موفق می‌شود به مسابقه نهایی راه یابد اما روز مسابقه نهایی مصادف می‌شود با روز کنکور ورودی دانشگاه‌ها و به اصرار مادر سعید بدون توجه به مسابقه‌ای که در پیش دارد، در کنکور شرکت می‌کند. رقیب سعید که به او و پدربزرگ پیشکسوتش ارادت خاصی دارد، با اصرار خود و وساطت دست‌اندرکاران سازمان تربیت بدنی، زمان کشتی را عقب می‌اندازد. مربی سعید و همکاران او، خوشحال از موقعیت به دست آمده، به دنبال سعید می‌روند و بعد از امتحان کنکور، برای مسابقه آماده‌اش می‌کنند. سعید در یک رقابت تنگاتنگ رقیب خود را شکست می‌دهد و به عنوان نفر اول، راهی تیم ملی می‌شود. پدربزرگ سعید، از اینکه نوه‌اش از پای آسیب‌دیده حریف به عنوان پل پیروزی خود استفاده نکرده، شاد است.»
در طول تاریخ سینمای ایران کشتی گیران بودند که بازیگری را تجربه کردند و بعضا برخی از آنها مانند محمد علی فردین که داری مدال نقره از مسابقات جهانی بود، سینما حرفه اصلی‌اش شد و به شهرت و محبوبیت زیادی رسید.
احمد امامی، حبیب‌الله بلور، امامعلی حبیبی، حسین ملاقاسمی و علیرضا لرستانی از دیگر کشتی گیرانی بودند که وارد سینما شدند و بازیگری را تجربه کردند.
رضا بیک ایمانوردی از دیگر بازیگران سینمای قبل از انقلاب هم در رشته کشتی کج فعالیت داشته است که توسط ساموئل خاچیکیان وارد سینما شد.
علیرضا حیدری از آخرین کشتی گیرانی است که بازیگری را تجربه کرده و در نقش یک قهرمان ورزشی در فیلم «من ایرانی‌ام» ساخته محمدرضا آهنج مقابل دوربین رفته است. نقش قهرمانی که به دلیل برخوردهای بدی که با وی صورت گرفته مجبور به خداحافظی از دنیای ورزش و مهاجرت به خارج از کشور شده است.
