سینمای دفاع مقدس از همان سالهای آغاز حیاتش در دهه 60 تا سالهای میانی دهه 90 یکی از پویاترین و پرمخاطبترین ژانرهای سینمایی کشور بوده است. در سالهای اخیر با ورود کارگردانهای جوان و تازهنفس به این حوزه، سینمای دفاع مقدس فیلمهای درخور توجهی که هم نظر منتقدان و هم نظر مخاطبان را جلب کرده در سینماهای کشور اکران کرده است. «شیار 143» و «ایستاده در غبار» تازهترین جلوههای سینمای دفاع مقدس هستند که توانستند با قشر زیادی از مخاطبان ارتباط برقرار کنند.
به گزارش هفت هنر، مخاطبان سینما چند سالی است عادت به دیدن حداقل یک یا دو فیلم قابل قبول در حوزه دفاع مقدس کردهاند. روندی که پس از وقفهای چند ساله، از سالهای ابتدایی دهه 90 شروع شد و در سالهای میانی به اوج خود رسید.
اکبر نبوی از منتقدان سینما معتقد است سینمای ایران هنرمندان خیلی خوب برای پرداختن به سالهای پایداری و دفاع مقدس دارد و اگر حمایتهای لازم و مستمر از هنرمندان صورت بگیرد، ما هر سال شاهد اکران حداقل پنج فیلم موفق دفاع مقدسی هستیم.
نبوی برای رسیدن به این هدف راهکاری هم دارد و در این زمینه به «جوان» میگوید: نهادهای فرهنگی و نظامی یک صندوق حمایت از تولید آثار دفاع مقدس راه بیندازند و به صورت مشترک در این صندوق رقمی بین 70 تا 100 میلیارد تومان پول بگذارند تا حداقل در یک فرایند پنج ساله، 20 فیلم شاخص در حوزه دفاع مقدس داشته باشیم. این پول از تولید فیلمنامه تا فیلم خوب را شامل میشود.
این منتقد سینما با انتقاد از کسانی که فیلمهای دفاع مقدسی را کم مخاطب میدانند، بیان میکند: سینمای دفاع مقدس به تجربه آمار فروش همیشه جزو فیلمهای پرفروش بوده است. نداشتن مخاطب تهمتی است که به سینمای دفاع مقدس زدهاند. سینمای دفاع مقدس در جلوهها و گونههای مختلف مخاطب داشته است. مگر فیلم «آژانس شیشهای» حاتمیکیا، «عقابها»ی خاچیکیان و «کانیمانگا» سیفالله داد فروشش کم بوده است؟ یا «قارچ سمی» رسول ملاقلیپور و «لیلی با من است» تبریزی، «حماسه مجنون» شورجه کم فروش داشت؟ همیشه سینمای دفاع مقدس در مقایسه با سایر ژانرهای سینمایی در گیشه موفقتر بوده است. البته آثار ناموفق هم بودهاند که از اول مشخص بوده تهیهکننده و کارگردان انتظار فروش بالایی در گیشه نداشتهاند.
وی خاطرنشان میکند که برخی فیلمها مثل «هور در آتش»، «مهاجر» و «دیدهبان» فیلمهایی بودند که هم کارگردان و هم نهادهای حمایتکننده انتظار فروش بالا نداشتند و قرار بود فرهنگ را منتقل کنند. ارزش این فیلمها با گذشت زمان بیشتر مشخص شد و بعدها معلوم شد این قبیل فیلمها یک ارزشافزوده در طول زمان دارد.
امسال بحث حضور فیلم «ایستاده در غبار» به عنوان نماینده سینمای ایران در اسکار مطرح شد. فیلمی خوشساخت که به لحاظ جلوههای هنری و بصری قابلیتهای زیادی دارد. نبوی درباره پتانسیل فیلمهای دفاع مقدسی در جذب مخاطب جهانی میگوید: مخاطب عام جهانی به شکل مشخص و یک فرایند تجربه شده گرایش خیلی خاص به ملودرام دارد. یعنی ملودرام هنوز جزو گونههای سینمایی به شدت پر مخاطب است. به همین دلیل «ایستاده در غبار» به نسبت «شیار143» قابلیت کمتری برای پیدا کردن مخاطب جهانی دارد. «شیار143» در اکران جهانی موفقتر خواهد بود و «ایستاده در غبار» از نظر ارزشهای سینمایی در سطح جهانی برای سینماتکها و محافل دانشجویی و هنری خیلی جای توجه و اعتنا دارد. چرا سینمای اروپا از دهه 50 به بعد مقابل هالیوود شکست خورد، چون سینمای اروپا نسبت به ملودرام و قهرمان در سینما کماعتنایی کرد. امریکا به شدت به قهرمان و ژانر ملودرام اعتنا میکند.
نبوی در پایان به اهمیت ژانر دفاع مقدس در سینمای کشور اشاره و تصریح میکند: دفاع مقدس ملت ایران تا الان نقطه پایان نداشته است. مدافعان حرم ادامه دهنده راه رزمندگان دفاع مقدس هستند. وقتی ما در مقابل دشمنان در حال دفاع هستیم باید بنیههایمان در زمینه هنر و فرهنگ مستحکم و قوی باشد.
وقتی بچهها دفاع کرده و خوب عمل میکنند نباید در زمینه فرهنگ و هنر مقاومت و پایداری ضعف داشته باشیم. ضعفهایی که با توجه و حمایت سازمانهای دولتی، لشکری و کشوری از بین خواهد رفت.
اکبر نبوی از منتقدان سینما معتقد است سینمای ایران هنرمندان خیلی خوب برای پرداختن به سالهای پایداری و دفاع مقدس دارد و اگر حمایتهای لازم و مستمر از هنرمندان صورت بگیرد، ما هر سال شاهد اکران حداقل پنج فیلم موفق دفاع مقدسی هستیم.
نبوی برای رسیدن به این هدف راهکاری هم دارد و در این زمینه به «جوان» میگوید: نهادهای فرهنگی و نظامی یک صندوق حمایت از تولید آثار دفاع مقدس راه بیندازند و به صورت مشترک در این صندوق رقمی بین 70 تا 100 میلیارد تومان پول بگذارند تا حداقل در یک فرایند پنج ساله، 20 فیلم شاخص در حوزه دفاع مقدس داشته باشیم. این پول از تولید فیلمنامه تا فیلم خوب را شامل میشود.
این منتقد سینما با انتقاد از کسانی که فیلمهای دفاع مقدسی را کم مخاطب میدانند، بیان میکند: سینمای دفاع مقدس به تجربه آمار فروش همیشه جزو فیلمهای پرفروش بوده است. نداشتن مخاطب تهمتی است که به سینمای دفاع مقدس زدهاند. سینمای دفاع مقدس در جلوهها و گونههای مختلف مخاطب داشته است. مگر فیلم «آژانس شیشهای» حاتمیکیا، «عقابها»ی خاچیکیان و «کانیمانگا» سیفالله داد فروشش کم بوده است؟ یا «قارچ سمی» رسول ملاقلیپور و «لیلی با من است» تبریزی، «حماسه مجنون» شورجه کم فروش داشت؟ همیشه سینمای دفاع مقدس در مقایسه با سایر ژانرهای سینمایی در گیشه موفقتر بوده است. البته آثار ناموفق هم بودهاند که از اول مشخص بوده تهیهکننده و کارگردان انتظار فروش بالایی در گیشه نداشتهاند.
وی خاطرنشان میکند که برخی فیلمها مثل «هور در آتش»، «مهاجر» و «دیدهبان» فیلمهایی بودند که هم کارگردان و هم نهادهای حمایتکننده انتظار فروش بالا نداشتند و قرار بود فرهنگ را منتقل کنند. ارزش این فیلمها با گذشت زمان بیشتر مشخص شد و بعدها معلوم شد این قبیل فیلمها یک ارزشافزوده در طول زمان دارد.
امسال بحث حضور فیلم «ایستاده در غبار» به عنوان نماینده سینمای ایران در اسکار مطرح شد. فیلمی خوشساخت که به لحاظ جلوههای هنری و بصری قابلیتهای زیادی دارد. نبوی درباره پتانسیل فیلمهای دفاع مقدسی در جذب مخاطب جهانی میگوید: مخاطب عام جهانی به شکل مشخص و یک فرایند تجربه شده گرایش خیلی خاص به ملودرام دارد. یعنی ملودرام هنوز جزو گونههای سینمایی به شدت پر مخاطب است. به همین دلیل «ایستاده در غبار» به نسبت «شیار143» قابلیت کمتری برای پیدا کردن مخاطب جهانی دارد. «شیار143» در اکران جهانی موفقتر خواهد بود و «ایستاده در غبار» از نظر ارزشهای سینمایی در سطح جهانی برای سینماتکها و محافل دانشجویی و هنری خیلی جای توجه و اعتنا دارد. چرا سینمای اروپا از دهه 50 به بعد مقابل هالیوود شکست خورد، چون سینمای اروپا نسبت به ملودرام و قهرمان در سینما کماعتنایی کرد. امریکا به شدت به قهرمان و ژانر ملودرام اعتنا میکند.
نبوی در پایان به اهمیت ژانر دفاع مقدس در سینمای کشور اشاره و تصریح میکند: دفاع مقدس ملت ایران تا الان نقطه پایان نداشته است. مدافعان حرم ادامه دهنده راه رزمندگان دفاع مقدس هستند. وقتی ما در مقابل دشمنان در حال دفاع هستیم باید بنیههایمان در زمینه هنر و فرهنگ مستحکم و قوی باشد.
وقتی بچهها دفاع کرده و خوب عمل میکنند نباید در زمینه فرهنگ و هنر مقاومت و پایداری ضعف داشته باشیم. ضعفهایی که با توجه و حمایت سازمانهای دولتی، لشکری و کشوری از بین خواهد رفت.