در گنجینه کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، حدود ۳۰۰ نسخه خطی مربوط به سعدی نگهداری می‌شود که یکی از این نسخه‌ها، به فاصلۀ ۷۰ سال پس از درگذشت شاعر، قدیمی‌ترین نسخه مربوط به سعدی است.
به گزارش هفت هنر محمدرضا فاضل هاشمی، مسئول تالار محققان خطی کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اعلام کرد: گنجینۀ نسخه‌های خطی کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی به عنوان یکی از غنی‌ترین و بزرگترین کتابخانه‌های جهان اسلام، دارای حدود ۳۰۰ جلد نسخۀ خطی ارزشمند مربوط به آثار سعدی شیرازی شاعر قرن هفتم هجری قمری است که شامل کلیات سعدی، گلستان، بوستان، قصاید، غزلیات، ملحقات، رباعیات و مجالس به نثر و نظم است و در میان آن‌ها، چندین نسخه کلیات سعدی بسیار نفیس وجود دارد. اشعار شعرای بزرگی همچون حافظ، سلمان ساوجی، سیف فرغانی، خواجوی کرمانی، اوحدی و عبید زاکانی نیز که از اشعار سعدی استقبال کرده‌اند، در این مجموعه نسخ خطی موجود است.
وی به معرفی مهم‌ترین و نفیس‌ترین نسخه‌های خطی سعدی اشاره کرد و افزود: کلیات سعدی به خط «محمدبن عبداللطیف عقاقیری» (از شاگردان با واسطه سعدی) در سال ۷۶۶ هجری در شیراز کتابت شده و با سال فوت شاعر حدود ۷۰ سال فاصله دارد و از قدیمی‌ترین نسخه‌های موجود است.
فاضل هاشمی ویژگی‌های این نسخۀ ارزشمند را که از نظر تاریخی و تذهیب دوره ایلخانی، فوق‌العاده نفیس است، برشمرد و گفت: این نسخه، دارای دو سرلوح کتیبه‌مانند مزیّن و مرصّع با نقش ترنج و سرترنج بازوبندی در زمینه لاجورد، جدول‌کشی به زر و کمندکشی، عناوین به شنگرف ولاجورد به نسخ سجلی دارای جلد تیماج قهوه‌ای زیباست که به خط نستعلیق ۲۵ سطری، کاغذ نخودی، با تعداد اوراق ۳۸۳ و در ابعاد ۱۴ در۲۱ سانتیمتر در قطع وزیری کتابت شده است.
وی نسخه‌هایی را که از نظر هنری و تذهیب، به خط خوشنویسان و هنرمندان مشهور است، دارای اهمیت ویژه‌ای دانست و گفت: از جمله این نسخ ارزشمند، نسخه‌ای دیگر از کلیات سعدی است که در سال ۱۰۵۲ توسط «محمد مؤمن شیرازی» به خط نستعلیق خوش در متن و حاشیه و متن ۲۰ سطری کتابت شده، و با چهار سرلوح مزدوج مذهّب و مرصّع پرکار تزیین شده است.
فاضل هاشمی به دو نسخۀ ارزشمند دیگر از کلیات سعدی اشاره کرد و افزود: کلیات سعدی با ۱۰ سرلوح و پنج کتیبه مذهّب و مرصّع، و کلیات به خط «عبدالحسین انجوی شیرازی» با سرلوح‌های مرصّع و مذهّب در آغاز هر بخش و جلد روغنی پرکار و مصوّر، دو نسخۀ ارزشمند دیگر در گنجینۀ کتب خطی کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی است.
همچنین وی، سخن از نسخ نفیسی از بوستان سعدی، به میان آورد و گفت: بوستان سعدی دارای سرلوح مزدوج شرفه‌دار پرکار در صفحۀ نخست و تشعیرسازی با گلبرگ طلایی به خط نستعلیق، که توسط «عبدالرشید دیلمی» از خوشنویسان مشهور دوره صفوی در سال ۹۲۰ کتابت شده است، یکی از این نسخ نفیس است.
وی ادامه داد: نسخه‌ای از بوستان سعدی به خط «عبدالغفار تفرشی» از خوشنویسان دورۀ قاجار، و نسخه‌ای به تاریخ کتابت سال ۱۰۴۹ قمری و خط «محمد علی زرّین‌قلم»، دو نسخۀ نفیس دیگر از بوستان است که نسخۀ اخیر اهدایی مقام معظم رهبری در سال ۱۳۷۶ است.
