نشست تخصصی از تئاتر دولتی تا سازمان تئاتر عصر روز شنبه 17 شهریور با حضور متخصصین این حوزه در مجموعه‌ی تئاتر شهر برگزار شد.
به گزارش تیترهنر به نقل از روابط عمومی خانه تئاتر، در این نشست اصغر دشتی، رضا حداد، آروند دشت آرای و شکر خدا گودرزی به‌عنوان کارشناس حضورداشته و به طرح دیدگاه‌های خود در این موضوع پرداختند.
در ابتدای نشست اصغر دشتی، مجری این نشست سخن خود را با اشاره به شرایط کنونی تئاتر آغاز کرد و این شرایط را بسیار شوک‌آور خواند و گفت: در تاریخ تئاتر ایران هرگز برهه‌ای را سراغ نداریم که چنین وضعیتی را تجربه کرده باشد. او منظور از این وضعیت را کمیت اجراها و تعدد فضاهای اجرای تئاتر دانست و افزود: با توجه به آمار مرکز هنرهای نمایشی هر شب حدود ۱۲۰ نمایش در تهران اجرا می‌شود. تئاتر ایران تاکنون چنین وضعیتی تجربه نکرده بود. این وضعیت و دلایل پیدایش آن و فرصت‌هایی که ایجاد کرده و فرصت‌هایی که از تئاتر گرفته است، قابل مطالعه است. همچنین گردش اقتصادی این تئاترها که گاهی در یک تئاتر برابر کل بودجه‌ی تئاتر تهران بوده است قابل تعمق و پژوهش است و بیش از هر جایی وظیفه صنف است که روی آن مطالعه کند.
سپس دشتی نظر سخنرانان این نشست را در خصوص عنوان این نشست جویا شد.
رضا حدادی در پاسخ به این پرسش گفت: این عنوان یادآور تقابل تئاتر دولتی و تئاتر خصوصی است و اینکه سازمان‌های دولتی با تئاتر خصوصی چه ارتباطی دارد.
آروند دشت آرای نیز این عنوان را بسیار کلی دانست و گفت به نظر می‌رسد این عنوان به‌عمد، کلی انتخاب‌شده است تا هرکسی استنباط خود را در این خصوص بیان کند اما اساساً بحث پیرامون تئاتر خصوصی و دولتی بحث جذابی است.
شکر خدا گودرزی نیز دلیل انتخاب این عنوان را شرایط بحرانی تئاتر دولتی دانست که در نابسامان‌ترین دوران خود قرار دارد و سازمان تئاتر آرزویی است که فعالان صنفی در صدد دست یافتن به آن تلاش کرده‌اند و خواسته‌اند بودجه و امکانات مستقل و تعریف‌شده‌ای داشته باشد. این سلسله نشست‌ها رابطه صنف و دولت و علی‌الخصوص چگونگی رابطه و تعامل با تئاتر خصوصی را به چالش خواهد کشید.
در ادامه، دشتی در خصوص این عنوان گفت: من در این عنوان رگه‌های تئاتر خصوصی را نمی‌بینم و به نظر می‌رسد بیشتر تئاتر دولتی کوچک و تئاتر دولتی خیلی بزرگ را در برمی‌گیرد و این پرسش پیش می‌آید که آیا اگر تئاتر ایران به سمتی برود که یک اداره کل تبدیل به یک سازمان بشود چقدر در بهبود شرایط تئاتر کمک‌کننده خواهد بود؟
حدادی در پاسخ به این پرسش گفت: سازمان‌هایی همچون صداوسیما یا سازمان سینمایی که زیر نظر رئیس‌جمهور یا رهبری شکل‌گرفته‌اند از افرادی تعریف‌شده‌اند که دولت تعیین می‌کند و غالب تصمیم‌گیری‌های آن، تصمیم‌های دولت است و این پرسش پیش می‌آید که اگر ما تبدیل به یک سازمان شویم به نفع تئاتر ماست یا به ضرر آن؟ اینکه یک سازمان بودجه مستقل خواهد داشت و مدیران آن راحت‌تر کار می‌کنند به نفع تئاتر است اما بزرگ‌تر شدن یک‌نهاد خطرناک است. بررسی و آسیب‌شناسی شرایط تئاتر امروز جامعه و نیز مقایسه آن با شرایط تئاتر در کشور‌های دیگر می‌تواند ما را در پاسخ به این پرسش که آیا ما نیاز به سازمان تئاتر داریم یا بخش کوچک‌تری مانند یک اداره کل، یاری خواهد کرد.
وی افزود: یکی از معضلات تئاتر کنونی تجاری شدن تئاتر است. نداشتن بودجه و نبود سازمانی که بودجه‌ای را به تولید تئاتر تخصیص دهد، نگاه تولیدکننده را فقط به گیشه معطوف می‌کند و زمانی که کالایی صرفاً برای فروش تولید می‌شود اندیشه از آن کنار می‌رود و زمانی که تفکر کنار می‌رود، تئاتر خاص و ناب نیز از بین خواهد رفت.
در ادامه، دشت آرای در پاسخ به این پرسش دشتی که آیا راه مواجه‌شدن با تئاتر تجاری بزرگ‌تر شدن بدنه دولت و تبدیل اداره کل به سازمان است یا خیر، گفت: رشد خودجوش تئاتر بدون وجود یک زیرساخت مناسب که باید از طرف دولت ایجاد می‌شد و نبود هیچ‌گونه نظارت صنفی و دولتی بر آن، موجب شده است که تئاتر ایران دوران گذاری را تجربه کند که به‌سرعت پیش می‌رود. این شرایط هم ویژگی‌های مثبت دارد و هم منفی. تئاتر کنونی ما در حال تجربه یک نوع شرایط سرمایه‌داری است، اما این ادامه نخواهد داشت و تئاتر این ویژگی را دارد که دوباره به اصل خود باز خواهد گشت.
او ادامه داد: زمانی که همه کارگردان‌ها تبدیل به تهیه‌کننده می‌شوند ساحت تفکر و تعمق کاهش می‌باید و اگر بخواهم بگویم که دولت برای جلوگیری از به وجود آمدن این شرایط باید موازی با دادن مجوز سالن‌های خصوصی، آموزش اداره‌ی این سالن‌ها را هم به افراد می‌داد.
گودرزی نیز سرعت سرسام‌آور تئاتر تجاری را هراسناک خواند و افزود تمام مباحثی که مطرح شد خود می‌تواند موضوع یک گفتگوی مجزا باشد اما آنچه مطرح شد و بسیار مهم است نبودن پولی است که باید از طریق آن تولید تئاتر صورت گیرد و چون پولی نیست دولت هم نمی‌خواهد متولی و پاسخ‌گو باشد بنابراین با تأسیس سالن‌های خصوصی بدون در نظر گرفتن زیرساخت‌های مناسب موافقت کرده است. با این بودجه‌ی اندک نمی‌توان انتظار بهبود شرایط تئاتر را داشته باشیم. آنچه که می‌تواند راه برون‌رفت از وضعیت موجود، ورود صنف به این مقوله است. نقطه اتکا اصلی این است که صنف باید به شکلی آرام و دغدغه‌مند وارد این موضوع شود.
در ادامه حداد نیز در خصوص نحوه‌ی تخصیص بودجه‌ی تئاتر گفت: در همه دنیا دولت برای تئاتر بودجه در نظر می‌گیرد در کشور ما هم این بودجه هرچند اندک به تئاتر تخصیص می‌یابد اما نکته مهم این است که چه کسی مسئول هزینه کردن و سازمان‌دهی این بودجه است؟ در کشور ما مسئولیت این بودجه با مرکزی خصوصی به نام انجمن هنرهای نمایشی است که زیر نظر معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کار می‌کند. در سال گذشته 32 میلیارد تومان به تئاتر اختصاص یافت که از این مقدار تنها 4 میلیارد به تولید تئاتر اختصاص یافت و نکته اساسی این است که چه کسی برای این امر تصمیم می‌گیرد.
وی افزود: امروز آژیر قرمز تئاتر ایران به صدا درآمده است و در این شرایط و با این بودجه کم این اهمیت دارد که چه کسی برای تخصیص بودجه تئاتر تصمیم می‌گیرد آیا باید بخش دولتی، متولی آن باشد یا بخش خصوصی.
در همه دنیا با ارائه طرح، بودجه به گروه تعلق می‌گیرد و دیگر در هزینه کرد آن خود گروه مختار است و چون در اینجا این اتفاق نمی‌افتد به ناچار به سمت گیشه و تئاتر تجاری پیش می‌رویم و به این صورت هم تماشاگر خاص را از دست می‌دهیم و هم تماشاگر خاصمان را. اگر یک سازمان تئاتر را با اندک‌ترین و متخصص‌ترین افراد می‌تواند ما را به یک سازمان مستقل برساند که می‌تواند برای تخصیص این بودجه و درنهایت روند مناسب تئاتر مؤثر واقع شود.
آروند دشت آرای نیز داشتن دانش تئاتر در بین تئاتری‌ها را نکته‌ای مهم در پیشبرد اهداف تئاتر دانست و گفت: بالا بودن تعداد اجراها و سالن‌ها نشان‌دهنده‌ی یک پتانسیل بالا در تئاتر ایران است اما این پتانسیل باید با دانش و برنامه‌ریزی همراه باشد.
در ادامه نشست در خصوص حدود قانونی صنف گفتگو و بحث شد و اینکه آیا صنف می‌تواند در صدور مجوز سالن‌های خصوصی دخالت بکند یا تنها در امور اجرایی نقش خواهد داشت.
شهرام گیل‌آبادی، مدیرعامل خانه تئاتر نیز که در این نشست حضور داشت، در پاسخ به این پرسش که از وی شد گفت: به طور الزام‌آور صنف نمی‌تواند در این مورد دخالتی داشته باشد اما آنچه در این بحث به نظر می‌رسد این است که این بحث از وسط آغازشده است. ابتدا باید به این نکته توجه کنیم که ما چه چشم‌اندازی داریم و بر اساس چه آینده‌پژوهی برنامه‌ریزی‌ها صورت می‌گیرد؛ و بر اساس این پژوهش شرایط حال را شناسایی و آن را شکل دهیم و بعد بر اساس آن آینده را ترسیم کنیم.
گیل‌آبادی ادامه داد: واژه‌ی سازمان تئاتر اساساً واژه‌ای غلط است و اینکه آیا ما به دنبال یک ارگان جدید می‌گردیم؟ ما باید بر اساس یک چشم‌انداز به یک برنامه مناسب برای ساختار تئاتر دست یابیم.
سپس ارتباط اهالی تئاتر با یکدیگر را بسیار مهم خواند و گفت همبستگی بین اهالی تئاتر می‌تواند در حل بسیاری از مشکلات راهگشا باشد.
نشست با گفتگو در خصوص چگونگی ایجاد همبستگی و ارائه پیشنهاد برای برون‌رفت از مشکلات حاصل از ازدیاد بی رویه و بدون برنامه‌ی سالن‌های خصوصی ادامه یافت و سپس با جمع بندی کارشناسان از مبحث مورد طرح پایان یافت.
