عبدالحسین آذرنگ، مولف، مترجم و پژوهشگر در نشست «ویرایش نشر و ناشران» با اشاره به این‌که باید در حوزه ویرایش بازنگری و بازاندیشی کنیم، گفت: اگر اتحادیه ناشران از حالت انفعال و انزوا بیرون بیاید و ناشران خود خطر و تهدید زوال نشر را حس کنند و دامنه مشارکت را در اتحادیه گسترش دهند به ایجاد جریانی همگرا در نشر و ویرایش کمک کرده‌اند.
آذرنگ: در حوزه ویرایش بازنگری و بازاندیشی کنیم/ دولت دهم ترجمه چینی «گلستان» را نشانه توسعه‌یافتگی نشر می‌دانست!
به گزارش هفت هنر نشست «ویرایش نشر و ناشران» با سخنرانی دکتر عبدالحسین آذرنگ، مترجم، مولف و پژوهشگر و فتح‌الله فروغی، عضو اتحادیه ناشران جمعه 24 اردیبهشت در تالار گفت‌وگو بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
الگوی فعالیت ناشران خرده‌پا درمان نشر بیمار ما نیست
آذرنگ با اشاره به ظهور ناشران خرده‌پا گفت: از اواخر دهه 1330 شمسی که نشر در ایران نخستین تحول خود را آغاز کرد و در دهه 1340 ناشران کوچک و خرده‌پای بسیاری در ایران تاسیس شدند که در تحول نشر کشور و میدان دادن به نویسندگان بی‌تجربه، جوان، تکثر و غنای فکری و فرهنگی موثر بودند. برای این دهه اصطلاح «تحول ادبی» و حتی «انقلاب ادبی» نیز به کار بردند.
وی افزود: آگاهان به نشر بهتر از من می‌دانند که کتاب‌های آموزشی، داستانی و ادبی دو بنیاد قابل اتکاء نشر را تشکیل می‌دهند. در دهه 1340 شمسی آمار انتشار کتاب‌های ادبی نشان می‌دهد که استقبال از این کتاب‌ها عامل تشویق‌کننده شماری از سرمایه‌گذاران کوچک در نشر بوده است. غنای ادبیات دوره به سبب همین استقبال، اما دهه 1340 و رونق فعالیت ناشران متوسط، کوچک و خرده‌پا نمی‌تواند الگوی فعالیت در حال حاضر باشد.
مولف و پژوهشگر نشر ادامه داد: نشر الکترونیکی، پدیده خود ناشری و امکانی است که در اختیار همگان قرار گرفته است تا از طریق انواع شبکه‌ها و ابزارهای ارتباطی، خودناشر و ناشر شوند و ساختار نشر را دگرگون کرده و نشر متوسط و کوچک را با تهدید به زوال روبه‌رو کرده است. باید به نشر ایران هشدار دهیم بساط نشر خرده‌پا را اگر برنچیده باشد به زودی برچیده خواهد شد.
ناشران خطر و تهدید زوال نشر را حس کنند!
آذرنگ گفت: بنابراین با توجه به این زمینه‌ها و تحولات در نشر، باید در حوزه ویرایش بازنگری و بازاندیشی کنیم. البته باید بگویم اتحادیه ناشران می‌توانست در دوره‌های فشرده مباحث، مسائل و تجارب نشر را به شماری از استادان در رشته‌های مدیریت، حسابداری، بازرگانی، برنامه‌ریزی، آینده‌نگری، کامپیوتر، گرافیک و چاپ منتقل کند، زمینه برای تبدیل دانش نظری، عملی و تربیت نیروی مناسب برای آینده نشر فراهم می‌شد.
وی افزود: اگر اتحادیه ناشران از حالت انفعال و انزوا بیرون بیاید و ناشران خود خطر و تهدید زوال نشر را حس کنند و دامنه مشارکت را در اتحادیه گسترش دهند، به توافقی بر سر مسائل اصلی، صوری و زبانی دست بیابند و به ایجاد جریانی همگرا در نشر و ویرایش کمک کنند، این همگرایی به برداشتن گام اصلی کمک خواهد کرد.
این مترجم ادامه داد: در حال حاضر با همکاری بسیار محدود همه ناشران با اتحادیه کنونی و اقتصاد فعلی نشر تربیت کردن نشرویرا، بررسی‌ها، گفت‌وگوها و رایزنی‌های بسیاری لازم است تا تحول لازم در این زمینه فراهم شود و سیاست نسنجیده ازدیاد و تکثیر نشر خرده‌پا که حتی امکان استفاده از حداقل سه کارشناس یا کاردان در سه شاخه اصلی تولید محتوایی، تولید فنی – هنری و تولید چاپی – الکترونیکی در آنها نیست، امکان حرکت به سوی نشر مولد وجود ندارد.
کتاب‌های بنجل نشر توسعه یافته را تهدید نمی‌کند
آذرنگ بیان کرد: اگر جامعه در حال توسعه‌ای را در نظر بگیریم که 100 میلیون نفر جمعیت داشته باشد می‌خواهیم بدانیم در این جامعه چه تعداد کتاب منتشر می‌شود؟ ضمنا این اعداد را براساس آمار انجمن بین‌المللی ناشران که دفترش در سوئیس است، ذکر می‌کنم. بررسی‌ها نشان می‌دهد در این جامعه صد میلیون نفری میانگین تولید کتاب 6 هزار عنوان در سال است.
به عبارتی در کشورهای در حال توسعه به ازای هر یک میلیون نفر، 6 هزار کتاب در سال منتشر می‌شود که از این تعداد 40 درصد کتاب تالیفی و 60 درصد آثار ترجمه شده است. این برآورد ظرفیت تولید در کشورهای در حال توسعه است. اگر ارقام بیش از این باشد حاکی از این است که یا سطح کتاب‌ها بسیار نازل و یا کتابسازی در آن کشور رایج است.
وی افزود: حال اگر به آمار کشورهای دارای نشر توسعه‌یافته نگاهی داشته باشیم نشان‌دهنده این است که برآورد تولید آنها تقریبا 10 برابر کشورهای در حال توسعه است. به عبارتی به ازای هر یک میلیون نفر 60 هزار عنوان کتاب در سال منتشر می‌شود، البته در این کشورها نیز کتاب‌های بنجل نیز به چاپ می‌رسد اما انتشار 60 هزار عنوان کتاب مفید اجازه نمی‌دهد تعدادی کتاب‌های بنجل نشر را تنزل دهد.
این پژوهشگر نشر ادامه داد: در زمانی که اوضاع مالی کشور خوب بود با برخی از فعالان نشر به دیدار یکی از مدیران فرهنگی رفتیم که مدعی حمایت گسترده از نشر بودند، یکی از بلندپایگان دست بُرد و از قفسه پشت سرش کتابی بیرون آورد و گفت ببینید این ترجمه چینی گلستان سعدی است. شما چه می‌گویید؟ این نشر گسترش یافته ماست.
آینده‌نگری نشر درگرو پژوهش است
آذرنگ بیان کرد: ما به آن مسئولان و همتایان وی به تکرار هشدار دادیم و گفتیم که اگر فقط 5 درصد از یارانه‌هایی که به نشر اختصاص داده‌اند در زمینه پژوهش در مسائل و آینده‌نگری نشر صرف کنیم، آن‌گاه تصمیم‌گیری‌ها مبنای قابل اعتماد خواهد یافت.
فروغی نیز در پایان نشست گفت: خوشحال هستم که انجمن صنفی ویراستاران تشکیل شده و از این به بعد شاهد حضور این انجمن در میان تشکل‌های صنفی نشر خواهیم بود. باید بگوییم ویرایش و نشر جدا از هم نیستند.
